'ഒരു യുഗത്തിന്റെ അന്ത്യം' എന്നത് ഒരു പഴഞ്ചൊല്ലായിരിക്കാം, എന്നാല്‍ ചിലപ്പോള്‍ അത് ഏറ്റവും അനുയോജ്യമായ പ്രയോഗമാണ്. 101 ാം വയസ്സില്‍ വി.എസ് അച്യുതാനന്ദന്റെ വിയോഗം അത്തരമൊരു നിമിഷമാണ്.

ഏകദേശം എട്ട് ദശാബ്ദത്തോളം വി എസ് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് രാഷ്ട്രീയത്തെ നിര്‍വചിച്ചു. 1964-ല്‍ അവിഭക്ത സി.പി.ഐയുടെ ദേശീയ കൗണ്‍സില്‍ യോഗത്തില്‍ നിന്ന് ഇറങ്ങിപ്പോയി ഇജങ രൂപീകരിച്ച 32 നേതാക്കളില്‍ അവശേഷിച്ച ഏക വ്യക്തിയായിരുന്നു അദ്ദേഹം. എന്നാല്‍ അദ്ദേഹം ജീവിച്ച വര്‍ഷങ്ങളോ, അദ്ദേഹം കണ്ടതോ പങ്കെടുത്തതോ ആയ ഇന്ത്യയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യസമരം, 1946-ലെ പുന്നപ്ര-വയലാര്‍ സമരം (കേരളത്തെ ഇന്ത്യന്‍ യൂണിയനില്‍ ചേര്‍ത്തത്), 1964-ലെ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാര്‍ട്ടി പിളര്‍പ്പ്, 1975-ലെ അടിയന്തരാവസ്ഥക്കെതിരായ പോരാട്ടം, അല്ലെങ്കില്‍ 1991-ല്‍ ആസൂത്രിത സമ്പദ്വ്യവസ്ഥയില്‍ നിന്ന് സ്വതന്ത്ര കമ്പോളത്തിലേക്കുള്ള രാജ്യത്തിന്റെ വലിയ മാറ്റം എന്നിവ മാത്രമല്ല അദ്ദേഹത്തെ നിര്‍വചിച്ചത്. തൊഴിലാളി-കര്‍ഷക പ്രസ്ഥാനങ്ങളിലൂടെ രൂപപ്പെട്ട ഇന്ത്യന്‍ രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെയും, സാമൂഹിക മാറ്റത്തിനുള്ള ഒരു ഉപാധിയായി ബഹുജന സമരങ്ങളെ കണ്ടിരുന്ന ആശയത്തിന്റെയും അവസാനത്തെ ജീവിക്കുന്ന കണ്ണിയായിരുന്നു സഖാവ് വി എസ്.

ന്യൂഡല്‍ഹിയിലെ ഒരു മഴയുള്ള ദിവസം ഇത് എഴുതുമ്പോള്‍, തിരുവനന്തപുരത്ത് നിന്ന് തത്സമയം പ്രക്ഷേപണം ചെയ്യുന്ന ദൃശ്യങ്ങള്‍ ശ്രദ്ധിക്കാതിരിക്കാന്‍ എനിക്ക് കഴിഞ്ഞില്ല: സ്‌കൂള്‍ കുട്ടികള്‍ പോലും അന്തരിച്ച നേതാവിനെ ഒരു നോക്ക് കാണാന്‍ AKG സെന്ററിന് ചുറ്റും തടിച്ചുകൂടിയിരിക്കുന്നു. വി എസ് ചെങ്കൊടി ഉയര്‍ത്തുമ്പോള്‍ അവരുടെ മുത്തച്ഛന്‍മാര്‍ പോലും ജനിച്ചിട്ടുണ്ടാവില്ലെന്ന് എനിക്ക് ഓര്‍ക്കാതിരിക്കാന്‍ കഴിഞ്ഞില്ല, അന്ന് അദ്ദേഹം ഒരു തയ്യല്‍ക്കാരനായും കയര്‍ ഫാക്ടറിയില്‍ കെട്ടുകള്‍ ചുമന്നും നിത്യവൃത്തിക്കായി കഷ്ടപ്പെട്ടിരുന്നു. അതുകൊണ്ട് തന്നെ തന്റെ ആത്മകഥയ്ക്ക് 'ജീവിതം ഒരു സമരം' എന്ന് പേരിട്ടതില്‍ അതിശയിക്കാനില്ല. അദ്ദേഹത്തിന്റെ വിയോഗ വാര്‍ത്ത വന്നപ്പോള്‍, കേരള മുഖ്യമന്ത്രി പിണറായി വിജയന്‍ മുതല്‍ സാധാരണ പ്രവര്‍ത്തകന്‍ വരെയുള്ള അനുസ്മരണങ്ങളില്‍ ഒരു പൊതുവായ കാര്യമുണ്ടായിരുന്നു: ജീവിതവും സമരവും രണ്ടല്ലെന്ന് വി എസ് തെളിയിച്ചു.

ജനങ്ങളുടെ പ്രിയങ്കരനായ സഖാവ് വി എസ്
സഖാവ് വി എസിനെ ജനങ്ങളുടെ പ്രിയങ്കരനാക്കിയത് എന്താണ്? വിശ്വസിച്ച ലക്ഷ്യത്തോടുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രതിബദ്ധതയും അദ്ദേഹത്തിന്റെ അഭിനിവേശവും അതിന് കാരണമാണ്. റിയല്‍ പൊളിറ്റിക്സിന്റെ മാറിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന ലോകത്ത്, വി എസ് പതിറ്റാണ്ടുകളോളം പാര്‍ട്ടി സംഘടനയുടെ മനുഷ്യനായി നിലകൊണ്ടു. 1957-ല്‍ കേരളത്തില്‍ അധികാരത്തില്‍ വന്ന അവിഭക്ത CPIയുടെ സംസ്ഥാന കമ്മിറ്റി അംഗങ്ങളില്‍ ഒരാളായിരുന്ന വി എസ്, 82-ാം വയസ്സില്‍ 2006 ല്‍ ആദ്യമായി മുഖ്യമന്ത്രിയായി. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ലോകത്തില്‍ രണ്ട് തൂണുകള്‍ മാത്രമേ ഉണ്ടായിരുന്നുള്ളൂ - പാര്‍ട്ടിയും ജനങ്ങളും.

മുഖ്യമന്ത്രിയെന്ന നിലയില്‍, വി എസിനെതിരായ ഏറ്റവും വലിയ ആരോപണം അദ്ദേഹം പ്രതിപക്ഷ നേതാവിനെപ്പോലെയാണ് പെരുമാറിയതെന്നതായിരുന്നു. മൂന്നാറിലെ ടൂറിസ്റ്റ് കേന്ദ്രത്തിലെ ശക്തരായ കൈയേറ്റക്കാര്‍ക്കെതിരെയും മാരകമായ എന്‍ഡോസള്‍ഫാന്‍ കീടനാശിനി നിരോധിക്കണമെന്നാവശ്യപ്പെട്ട് അദ്ദേഹം നടത്തിയ നിരാഹാര സമരവും പോലുള്ള ബഹുജന പ്രക്ഷോഭങ്ങളെക്കുറിച്ചായിരുന്നു ഈ പരിഹാസം. അദ്ദേഹത്തിന്റെ എതിരാളികള്‍ക്ക് മനസ്സിലാക്കാന്‍ കഴിയാതെ പോയതും - ജനങ്ങള്‍ സഹജമായി മനസ്സിലാക്കിയതും - അദ്ദേഹം വ്യവസ്ഥിതിയോട് പോരാടുന്ന ഒരു മനുഷ്യനായിരുന്നു, അല്ലാതെ പ്രതിപക്ഷക്കാരനായിരുന്നില്ല എന്നതാണ്. ഈ ബോധ്യമാണ് അദ്ദേഹത്തെ ഫ്രീ സോഫ്‌റ്റ്വെയര്‍ പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ ഒരു അപ്രതീക്ഷിത ചാമ്പ്യനാക്കിയത്.

അചഞ്ചലമായ നിലപാടുകള്‍
അഴിമതി, പരിസ്ഥിതി, സ്ത്രീകള്‍ക്കെതിരായ അതിക്രമങ്ങള്‍ തുടങ്ങിയ പ്രധാന വിഷയങ്ങളിലെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ വിട്ടുവീഴ്ചയില്ലാത്ത നിലപാടുകള്‍ ശത്രുക്കളെ സമ്മാനിച്ചെങ്കിലും അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജനപ്രീതി കുതിച്ചുയര്‍ന്നു. മുഖ്യമന്ത്രിയായിരിക്കുമ്പോള്‍, ലൈംഗിക പീഡനക്കേസുകളില്‍ ആരോപണവിധേയനായ ഒരു പ്രമുഖ മലയാള സിനിമാ താരത്തിന് അവാര്‍ഡ് നല്‍കാന്‍ അദ്ദേഹം വിസമ്മതിച്ചത് പ്രസിദ്ധമാണ്. അതായിരുന്നു വി എസ്. തിരിച്ചടികള്‍ അദ്ദേഹത്തെ കൂടുതല്‍ ധൈര്യശാലിയാക്കുകയേ ചെയ്തുള്ളൂ, അദ്ദേഹം മറ്റൊരു ദിവസത്തിനായി പോരാടി ജീവിച്ചു.

തകര്‍ക്കാനാവാത്ത ഒരു പാര്‍ട്ടി സംഘാടകനായ വി എസ് എങ്ങനെയാണ് 1990-കളില്‍ ഒറ്റരാത്രികൊണ്ട് ഒരു ജനപ്രിയ നേതാവായി മാറിയതെന്നത് ഇപ്പോഴും പഠന വിഷയമാണ്. ഞാന്‍ കണ്ടിട്ടുള്ളതില്‍ വച്ച് ഏറ്റവും വലിയ ആള്‍ക്കൂട്ടത്തെ ആകര്‍ഷിക്കുന്ന വ്യക്തിയായിരുന്നു അദ്ദേഹം. അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രസംഗങ്ങള്‍, പരിഹാസം നിറഞ്ഞതായിരുന്നു, എല്ലാ വിഭാഗം ആളുകളെയും അത് ആകര്‍ഷിച്ചു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രസംഗങ്ങള്‍ അനുകരിക്കുന്നത് - ഒരു അക്ഷരത്തില്‍ ഊന്നിപ്പറയുകയോ തമാശയുടെ നടുവില്‍ നിര്‍ത്തുകയോ ചെയ്യുന്ന ആ ശൈലി - സ്‌കൂള്‍/കോളേജ് ഫെസ്റ്റിവലുകളിലും സിനിമകളിലും ടിവി ഷോകളിലും ഒരു ഉപസംസ്‌കാരമായി മാറി.

പാര്‍ട്ടിയില്‍ ദീര്‍ഘകാലം സംസ്ഥാന സെക്രട്ടറിയായിരുന്നപ്പോള്‍ അദ്ദേഹം പുലര്‍ത്തിയ അതേ അച്ചടക്കം സ്വകാര്യ ജീവിതത്തിലും വി എസ് കാത്തുസൂക്ഷിച്ചു. വി എസ് ആഡംബരങ്ങള്‍ക്ക് അടിമയായിരുന്നില്ല. അതിലൂടെ, ഇന്ത്യയുടെ യുവജനങ്ങള്‍ക്ക് പിന്തുടരാന്‍ അദ്ദേഹം മറ്റൊരു മാതൃക നല്‍കുന്നു: ജീവിത അച്ചടക്കം, ധൈര്യം, പ്രതിബദ്ധത എന്നിവയെക്കുറിച്ചാണത്. അതിലുപരി, മുഖ്യമന്ത്രിയാകാനുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ യോഗ്യതയെക്കുറിച്ച് ചോദ്യങ്ങള്‍ ഉയര്‍ന്നപ്പോള്‍ അദ്ദേഹം യുവത്വത്തെ പുനര്‍നിര്‍വചിച്ചു. സഖാവ് വി എസ് ഒരു വരി ചൊല്ലിക്കൊണ്ട് സംശയക്കാരെ നിശബ്ദരാക്കി:

നിന്റെ പ്രായം നിന്റെ തലമുടിയിലെ
നരയോ കറുപ്പോ അല്ല,
നിന്റെ ആത്മാവിനെ ജ്വലിപ്പിക്കുന്ന
അഗ്നിയിലും, സ്വേച്ഛാധിപത്യത്തിന് മുന്നില്‍
ഒരിക്കലും തലകുനിക്കാത്ത നിന്റെ ശിരസ്സിലുമാണ്.

ദിവസങ്ങള്‍ക്ക് മുമ്പ്, പ്രിയ സഖാവിനെ പ്രവേശിപ്പിച്ച ആശുപത്രിയില്‍ ഞാന്‍ പോയിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മകന്‍ വി.എ അരുണ്‍ പറഞ്ഞു: 'അദ്ദേഹം ഒരു പോരാളിയായതുകൊണ്ട്, മരണത്തിന് അദ്ദേഹത്തെ കീഴടക്കാന്‍ എളുപ്പമായിരിക്കില്ല.'

വി.എസ് ജീവിക്കും. ലാല്‍ സലാം, സഖാവേ.


കടപ്പാട്: ഇന്ത്യന്‍ എക്‌സ്പ്രസ്